คอลัมน์ VARIETY: อ.จุฬาฯวิเคราะห์’ลอตเตอรี่’ ความหวัง-โอกาสเลื่อนชั้นทางสังคม

7 กุมภาพันธ์ 2566

คนไทยหวังจะถูกหวยหรือลอตเตอรี่ เพราะหวยและลอตเตอรี่เป็น “ความหวัง” ที่หลายคนเห็นว่าคุ้มที่จะเสี่ยง ผศ.ดร.ธานี ชัยวัฒน์ ผู้อำนวยการศูนย์เศรษฐศาสตร์พฤติกรรมและการทดลองแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เผยว่า ความล้มเหลวในการจัดการปัญหาความเหลื่อมล้ำทางด้านรายได้และเศรษฐกิจของประเทศทำให้ประชากร ส่วนใหญ่เล่นหวยและซื้อลอตเตอรี่ เพื่อที่จะมีโอกาสเลื่อนชั้นทางสังคม (social mobility) มีฐานะและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เราอยู่ในสังคมที่คนยากจนมีโอกาสแทบจะเป็นศูนย์ในการเลื่อนชั้นทางสังคม การฝากความหวังไว้ที่หวยหรือลอตเตอรี่จึงเป็นภาพสะท้อนความเหลื่อมล้ำในสังคมที่ชัดเจน

ลอตเตอรี่มีอยู่ในทุกประเทศ แต่ความคาดหวังจากลอตเตอรี่ของคนในแต่ละประเทศอาจแตกต่างกัน ในประเทศไทย การเสี่ยงดวงกับตัวเลขเป็นเรื่องจริงจัง เรามักจะได้ยินคนพูดกันว่าการซื้อหวยคือการซื้อความหวัง แต่หากมองให้ลึกกว่านั้น คนส่วนใหญ่ที่หวังจะถูกหวยหรือลอตเตอรี่ เพราะเขาแทบไม่เหลือความหวังอื่นในชีวิตที่จะร่ำรวยขึ้นได้อีกแล้ว ผศ.ดร.ธานี กล่าวถึงแนวทางการแก้ไขปัญหาความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจว่า รัฐควรกำหนดนโยบายหลัก ๆ 2 ประการ คือ การสร้างมาตรการที่ส่งเสริมการแข่งขันทางการค้าอย่างจริงจัง และการออกนโยบายที่ส่งเสริมโอกาสให้คนทั่วไปสามารถเป็นผู้ประกอบการที่เติบโตได้ หากสามารถลดระดับความสัมพันธ์ของกลุ่มทุนและรัฐลงได้อย่างเหมาะสม ให้คนชั้นล่างของสังคมได้เข้าถึงทุนและโอกาสในการแข่งขันอย่างทั่วถึง จนสามารถมี “ความหวังที่จะมีชีวิตที่ดีและมีโอกาสเลื่อนชั้นทางสังคมอย่างยุติธรรม” ถึงเวลานั้น เราอาจจะเห็นคนจ่ายเงินซื้อลอตเตอรี่ หรือฝากอนาคตไว้กับการลงทุนที่มีความเสี่ยงสูงน้อยลง