“Nano-herbs dental care spray” สเปรย์สมุนไพรรักษาโรคปริทันต์สำหรับสุนัข ผลงานนักวิจัยคณะสัตวแพทย์ จุฬาฯ คว้ารางวัลการประกวดนวัตกรรมระดับนานาชาติที่สวิตเซอร์แลนด์

25 เมษายน 2568

ข่าวเด่น, ความภูมิใจของจุฬาฯ, งานวิจัยและนวัตกรรม

สุขภาพสัตว์เลี้ยงเช่นสุนัข โดยเฉพาะ “สุขภาพช่องปาก” เป็นเรื่องที่หลายคนอาจมองข้ามทั้ง ๆ ที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง โรคปริทันต์อักเสบ (Periodontitis) เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะในสุนัขพันธุ์เล็กอายุเกิน 3 ปี ซึ่งมีอัตราการเกิดสูงถึง 80–90% หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจส่งผลถึงขั้นฟันหลุดหรือลุกลามไปสู่การติดเชื้อในอวัยวะอื่นได้

ศ.น.สพ.ดร.นพดล พิฬารัตน์ ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ในฐานะหัวหน้าโครงการวิจัย และคณะผู้วิจัย ประกอบด้วย สพ.ญ.กชกร สวัสดิ์ภักดี ดร.จักรวาฬ ยศถาวรกุล และ อ.สพ.ญ.ดร.ศิรินันท์ พิสมัย ทับเที่ยง ได้พัฒนานวัตกรรม “Nano-herbs dental care spray” สเปรย์สมุนไพรรักษาโรคปริทันต์สำหรับสุนัข และได้เข้าร่วมกในเวทีการประกวดนวัตกรรม The 50th International Exhibition of Inventions Geneva ณ กรุงเจนีวา สวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งได้รับความสนใจและการตอบรับจากชาวต่างชาติอย่างดียิ่ง โดยได้รับรางวัล Bronze Medal และ NRCT Honorable Mention Award for the Excellent Invention งานมอบรางวัลจัดขึ้นเมื่อวันที่ 13 เมษายน 2568 ในปีนี้มีผลงานนวัตกรรมจากทั่วโลกเข้าร่วมการประกวดจำนวนมากในโอกาสครบรอบ 50 ปีของการจัดงาน

สพ.ญ.กชกร สวัสดิ์ภักดี นิสิตปริญญาเอกคณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ หนึ่งในผู้ร่วมวิจัยและพัฒนานวัตกรรม “Nano-herbs dental care spray” เปิดเผยถึงจุดเริ่มต้นของการพัฒนานวัตกรรมนี้ว่า ในการรักษาสุนัขที่มีอาการปริทันต์อักเสบรุนแรง สิ่งที่มักพบเสมอคือสัตว์เหล่านี้มีอาการเจ็บปากจนไม่สามารถรับประทานอาหารได้ โรคนี้ยังอาจส่งผลให้สุนัขมีอาการติดเชื้อในกระแสเลือดได้ จากประสบการณ์ในคลินิกและข้อมูลทางระบาดวิทยาที่พบความรุนแรงของโรค ทีมวิจัยจึงตั้งเป้าหมายพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ไม่เพียงแค่ใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาเท่านั้น แต่สามารถเป็นทางเลือกในการลดการอักเสบและยับยั้งเชื้อแบคทีเรียได้ด้วยพลังจากธรรมชาติ

“สเปรย์นาโนสมุนไพร” รักษาโรคปริทันต์อักเสบในสุนัข มีส่วนผสมหลักจากแอลฟา-แมงโกสติน สารสกัดจากเปลือกมังคุด และน้ำมันกานพลู สมุนไพรไทยพื้นบ้านที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียและลดการอักเสบ โดยสารเหล่านี้ถูกนำส่งผ่านเทคโนโลยีระดับนาโน หรือ “นาโนลิปิดแคร์ริเออร์ (Nanostructured Lipid Carrier: NLC) เทคโนโลยีนี้ทำให้สารสมุนไพรที่ละลายน้ำยาก สามารถซึมผ่านเยื่อเมือกของเหงือกได้ดีขึ้น ยึดเกาะในช่องปากได้นานขึ้น และค่อย ๆ ปลดปล่อยฤทธิ์ออกมาได้อย่างต่อเนื่อง”

“เราไม่ได้ทำแค่ในหลอดทดลอง แต่ทดสอบการซึมผ่านในเนื้อเยื่อเหงือกสุนัขจริง พบว่าอนุภาคของสเปรย์นาโนสมุนไพรสามารถแทรกซึมเข้าสู่ชั้นเนื้อเยื่อได้ลึกกว่าแบบปกติ และที่สำคัญคือปลอดภัย” สพ.ญ.กชกร กล่าว

ผลการทดลองในห้องปฏิบัติการชี้ชัดว่า อนุภาคนาโนมีขนาดเฉลี่ยประมาณ 200 นาโนเมตร มีความเสถียรสูง เก็บรักษาได้นานถึง 60 วัน และสามารถยับยั้งแบคทีเรียสำคัญที่เกี่ยวข้องกับโรคปริทันต์ เช่น Porphyromonas gingivalis และ Prevotella intermedia ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นการเปิดมิติใหม่ในการดูแลสุขภาพช่องปากสัตว์เลี้ยง

สพ.ญ.กชกรเผยถึงประโยชน์และคุณค่าของนวัตกรรมนี้ว่า นอกจากเป็นการพัฒนาทางด้านเทคโนโลยีในการรักษาโรคโรคปริทันต์อักเสบในสุนัขแล้ว การใช้สมุนไพรพื้นบ้านยังมีผลทางเศรษฐกิจ การใช้เปลือกมังคุดซึ่งเดิมเป็นของเสียจากภาคเกษตร ทำให้เกิดมูลค่าเพิ่ม ทั้งยังลดการนำเข้าวัตถุดิบจากต่างประเทศ ปัจจุบันผลิตภัณฑ์ต้นแบบอยู่ระหว่างการทดลองในสุนัขที่ป่วยจริง และเตรียมต่อยอดสู่การใช้งานกับสัตว์ชนิดอื่น รวมถึงโรคที่มีสาเหตุจากแบคทีเรียในระบบอื่น ๆ ต่อไป โดยทีมวิจัยวางเป้าหมายพัฒนาต่อในเชิงพาณิชย์ และได้ยื่นจดสิทธิบัตรแล้ว

ทั้งนี้ การพัฒนานวัตกรรมที่มีคุณค่าต่อวงการสัตวแพทย์ไทยและนานาชาติในครั้งนี้ได้รับความร่วมมือจากทีมวิจัยจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (NANOTEC) ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และภาควิชาชีววิทยาช่องปาก มหาวิทยาลัยปารีส (Université Paris Cité)